Waar Doom de definitieve doorbraak betekende voor pc games, daar schreef opvolger Quake geschiedenis door internet als nieuw platform aan te boren. Spelers organiseren zich, kunnen zelf aan het spel sleutelen, spelen wanneer 'normale' mensen voor de tv zitten of slapen, houden zogeheten frag-festijnen in broeierige zaaltjes en hebben de zwaarste computers en de hoogste telefoonrekeningen in de straat. Quake is meer dan een spel, het is een virtuele plek geworden waar mensen elkaar ontmoeten – en afslachten. PC Zone vroeg online verslaggever en Quake junkie Erwin van der Zande deze cultus in kaart te brengen.
Eens in de zoveel tijd verschijnt er een spel van historische betekenis. Een spel dat niet alleen qua techniek een sprong voorwaarts is maar iets teweeg brengt in de hoofden van zijn spelers. Iets wat verder gaat dan de drang telkens opnieuw het spel te spelen. Quake van id Software is zo'n spel. Direct duidelijk was dit echter niet. De eerste ontvangst was zelfs lauw te noemen.
Voorjaar 1996. Doom had zijn beste tijd gehad en was door het meerendeel van het publiek uitgekauwd. Het nummer 1 actiespel was Duke Nukem 3D, de macho shoot 'm up van 3d Realms die het maximale uit de Doom engine had weten te halen. Id Software liep achter op schema met de productie van het spel gedoopnaamd Quake. Maar op 22 juni was het eindelijk zo ver. Op verscheidene plaatsen kon men Quake versie 0.91 downloaden. Het nieuws ging als een lopend vuurtje over het Net. Id Software had de distributie van de shareware versie met opzet verspreid om opstoppingen te voorkomen. Niettemin was de website van id dagen lang moeilijk bereikbaar. Id had immers een nieuw spel gemaakt, dat moest wel iets bijzonders zijn.
Een eerste kennismaking met Quake leerde dat de lat met systeemeisen opnieuw hoger lag. Quake vereist een goedgevulde Pentium computer, liefst voorzien van een vette videokaart. Tenminste, als je van de gedetailleerde graphics wil genieten. De setting van het spel is middeleeuws, bestaande uit akelige burchten, donkere holen en gore grachten. Dat was even wennen. Duke Nukem had immers een flitsende verstedelijking geďntroduceerd. Quake leek een stap terug in plaats van voorwaarts. Het belangrijkste verwijt in die eerste weken was echter dat Quake geen humor kende. Je kon niet lachen, niet zoals in Duke Nukem. Quake was te serieus, wat naderhand (in versie 1.01) nog eens werd versterkt door de sublieme maar donkere en onheilspellende soundtrack van Nine Inch Nails. Maar Quake had geen humor nodig. Quake had een geheim wapen.
Capture the Flag
Onder het Multiplayer menu in Quake trof men de optie TCP/IP aan naast de vertrouwde Modem, Direct Connect en IPX (lees: lokaal netwerk). TCP/IP is het protocol waar internet op draait. Door een IP-adres of de naam van een server-computer in te voeren kon men multiplayer Quake spelen via het Net. Het was alsof de Muur van Berlijn was gevallen. De hele wereld was het slagveld geworden vol onbekende maar echte soldaten. Internetprovider Xs4all opende in augustus de eerste Quake server in Nederland - quake.xs4all.nl – kort daarna gevolgd door provider b'ART. Tot maximaal 16 spelers tegelijkertijd renden door de levels op zoek naar wapens, munitie en tegenstanders. Zij die zich in donkere hoekjes opstelden, kregen al snel de bijnaam 'camper'. Campen wordt beschouwd als zwaktebod. Want echte Quakers schuilen niet, die rennen. Rennen en in hoog tempo tegenstanders kapot knallen met een rocket launcher - wapen nummer 7. Een zenuwslopende sensatie, vooral omdat je weet dat de anderen op de server net als jij verbeten met hun vingers in het toestenbord of de muis zitten genageld, klaar om jou te wasten. Je moet blijven gaan. Schieten, draaien, ontwijken, knallen, springen, mikken en blijven gaan. Luister naar de geluiden van teleporters, het oppikken van munitie en het water die verraden wanneer iemand dichtbij is. Houd je health in de gaten en blijf strategisch denken. Word je neergeknald? Gewoon weer verder gaan. Als je wordt neergeknald, worden er toch geen punten afgetrokken. Je kunt eigenlijk pas even rusten wanneer een level is afgelopen en de volgende opstart. En voordat je het weet, is het alweer licht buiten.
De servers van Xs4all en b'ART waren binnen korte tijd overbezet. "Server is full", liet het statusscherm je maar al te vaak weten. Gelukkig openden andere providers zoals Planet Internet een Quake server. Een server bij je eigen provider betekent in de praktijk meestal dat je een lagere ping hebt. Ping is hier een indicator van de snelheid van een verbinding. Hoe lager de ping, hoe sneller de verbinding. De ping is mede afhankelijk van de modem die je gebruikt. Om met een 14K4 modem bij een Quake server in te loggen, is vragen om klappen. De gebrekkige capaciteit van een 14K4 leidt er namelijk toe dat je speelt met een vertraging. Daardoor kan het voorkomen dat iemand je heeft neergelegd zonder dat je 'm in beeld hebt gehad. Een 28K8 modem is het minimum; een ISDN verbinding walhallah.
Erg slim van id was het inbouwen van twee verschillende multiplayer speltypen: DeathMatch (DM) en Capture the Flag. DM is een speltype dat zich reeds had bewezen toen hele kantoorafdelingen op het lokale computernetwerk Doom speelden. Bij DM speelt ieder voor zich tegen alle andere individuele spelers. Elke speler kan daarbij een eigen tenue samenstellen uit veertien verschillende kleuren en combinaties (shirt, broek) van kleuren. Nieuw was Capture the Flag (CTF) waarbij het spelersveld automatisch wordt ingedeeld in twee teams: rood en blauw. Zoals de naam al doet vermoeden, is het de bedoeling de vlag van het andere team te veroveren en terug te brengen naar het eigen kamp. Tik de eigen vlag aan met de veroverde vlag en elk teamlid krijgt punten, de veroveraar uiteraard de meeste. CTF speelt zich af in dezelfde Quake levels als waarin men DM speelt. Het enige verschil is dat de twee speltypen meestal zijn ondergebracht bij aparte Quake servers. Bij Xs4all bijvoorbeeld is axes4all.xs4all.nl de DM-server en capflag.xs4all.nl de CTF-server. Een andere mogelijkheid is de twee onder een aparte 'poort' te plaatsen. Zo heeft World Access de DM-server onder quake.worldaccess.nl:26000 staan en CTF onder quake.worldaccess.nl:26666.
De multiplayer optie via internet bleek een gouden ei. Quake online spelen werd zoals naar het basketbalveldje om de hoek lopen. Met dit voordeel dat er bij Quake nagenoeg altijd een veldje is te vinden waar mensen aan het spelen zijn. En dat je de mensen niet noodzakelijkerwijs hoeft te kennen om mee te mogen doen. Wat niet betekent dat er tijdens het knokken niet gepraat wordt. Nou ja, praten. Een druk op de T-toets en je kunt een regel tekst invoeren die na een klap op de enter-toets iedereen in het spel te zien krijgt. Die ene regel is meestal voldoende, want veel rust om tussendoor te tikken heb je niet. Tijd is leven in Quake. De opmerkingen variëren van woede-uitingen tot vreugdekreten, van stoere scheldpartijtjes tot respectvolle complimenten voor een mooie kill en het rituele hallo en gedag zeggen. Het spel laat middels korte boodschappen sowieso zien wat er gebeurt. "Snake eats chewie's pineapple", wat zoveel betekent als: Snake is gedood door een granaat (wapen 6) van chewie. Of: "Lucky_Joe couldn't wait to pull the trigger", wat erop duidt dat Lucky_Joe zojuist zichzelf heeft omgebracht. Hij stond met zijn wapen waarschijnlijk te dicht bij een muur toen hij schoot. Snake, chewie en Lucky_Joe zijn nicknames waar spelers achter schuilgaan. Je ziet soms de mooiste namen voorbij komen, veelal geďnspireerd door science fiction series, actiefilms, comics of anderszins refererend aan koelbloedige killers die ogenschijnlijk familieverbanden onderhouden met Magere Hein. Tijdens de examenperiode, de bekendmakingen welteverstaan, begin deze zomer logde iemand in onder de naam 'Net Gezakt'. Binnen tien minuten stond hij bovenaan in de ranglijst.
Tribal Gathering
Tussen de namen die je tijdens het spelen in de ranglijst kunt zien, vallen vooral degene op met een symbool in de naam of een extra lettercombinatie zoals FS.Jehova of FS.Nobody. Deze spelers dragen dit bij wijze van embleem. FS is de afkorting van Foot Soldiers, een van de naar schatting 2500 Quake clans ter wereld. Clans deden hun intrede niet lang nadat Quake uitkwam. Online spelers ontdekten namelijk dat het veel slimmer en gezelliger is om samen te werken. In groepsverband dus zoals een stam, of op z'n Schots: een clan. De meeste clans hebben naast een groepsnaam een eigen homepage op het web. De een nog mooier en dreigender dan de andere. Het onderlinge contact loopt meestal via een vast IRC chat-kanaal op het Net en via e-mail. De clanleden houden gezamenlijke trainingsessies en deathmatches tegen andere clans – clan wars. Hierbij dossen de clanleden zich uit in hun clan skin, een op maat gemaakt Quake tenue die op publieke servers doorgaans niet zijn toegestaan. Clans ontstaan in de regel wanneer een groepje vrienden hun krachten bundelen. De rest van de aanwas komt via het Net. Wanneer je beter bedreven raakt in Quake en je naam vaker bovenaan de ranglijsten prijkt, kun je vroeg of laat een informele uitnodiging verwachten om tot een clan toe te treden. Clans hebben namelijk minstens vijf leden nodig om zich als 'officiële' clan te registreren bij id of de Clan Ring. De betere clans hoeven niemand uit te nodigen, zij krijgen om de haverklap verzoeken van spelers die zich willen aansluiten. Een van de bekendste clans op het Net zijn The Rangers. Niet alleen omdat zij goed zijn, een mooie site en skins hebben, maar vooral omdat zij Quake movies maken: Quake bestanden met geënsceneerde clan avonturen die als demo kunnen worden afgespeeld. Maar Quake spelers hebben meer dan eigen films om naar te kijken.
De clans hebben Quake naar een andere niveau getild. Quake is een sociaal fenomeen geworden. Individuele spelers en clans hebben een eigen jargon ("Shit zeg, door die lage ping en de lag kwam ik amper aan frags toe. Ik werd continu gegibt. Vooral in E2M3." ), normen en waarden (campers zijn scum), radio-programma's, online magazines, messageboards, ja zelfs hun eigen strips. En bij wijze van rituele bijeenkomsten wordt er eens in de zoveel tijd ook een Quake toernooi georganiseerd. Zo werd vorige week in Etten-Leur Qday 2 gehouden. Een driedaags fragfestijn waar tientallen spelers en clans op af komen, ieder uitgerust met een netwerkkaart en een slaapzak. Want alleen voor de computer, clan lid of niet, is toch maar alleen.
Op zulke fragfestijnen zul je zelden een vrouw tegenkomen. Al is het eerste Quake toernooi uitsluitend voor vrouwen reeds gesignaleerd. Quake wordt vooral door mannen en jongens gespeeld. Met nadruk op 'vooral' want er zijn wel degelijk vrouwelijke Quake spelers. Goede spelers zelfs, getuige de prestatie van Quake Queen Stevie 'KillCreek' Case die erin slaagde voormalig id designer John Romero in een 1-tegen-1 deathmatch te verslaan. Er bestaan ook women-only Quake clans. "We'd like to set the record straight. WE ARE A REAL CLAN! We take Quake very seriously and our clan ROCKS! There will be no flirting during the matches - only severe mayhem! Challenge us if you're man enough", aldus de strijdkreet van de Amerikaanse Crackwhore clan. De Psycho Men Slayers vrouwenclan is wat serieuzer. "Het is nu bijna een jaar geleden dat ik samen met een vriendin PMS startte. Met PMS wilden we laten zien dat er een paar meiden bestaan die goed zijn in games die worden gedomineerd door mannelijke spelers", vertelt de Canadese Vangie (21), die online bekend staat als PMS_Aurora. "Wat ons over de streep trok, waren de jongens in het cybercafé waar we veel rondhangen die ons uitlachten toen we hen vroegen of wij ons konden aansluiten bij hun clan. Wij zouden niet goed genoeg zijn. Screw them, dachten wij bij onszelf en richtten onze eigen vrouwenclan op.' De clan bestaat inmiddels uit elf meiden en heeft online een reputatie opgebouwd als felle vechtersbazen. De jongste, de 14-jarige Jen aka PMS_Phoenix, is zelfs zo goed dat ze als Games Master toernooien door het hele land bezoekt.
QuakeWorld
Id Software heeft dankzij internet opnieuw een kraker te pakken. Veel hoeft id er overigens niet meer voor te doen. Het spel is nu in handen van de spelers. (Even was dit letterlijk zo toen hackers de Quake 1.01 source code hadden gestolen bij Crack dot Com, een gamesbedrijf van een ex-id medewerker.) De spelers bouwen hun eigen levels, eigen wapens, handige utilities zoals de Qplug en QSpy en maken allerlei add-ons waaronder gamebots. De reden van deze homebrew opleving is de openheid van het programma achter Quake. Er zijn zelfs amateur-programmeurs maar ook professionals die complete Quake conversies maken en verkopen. Shrak is hiervan een aardig voorbeeld. Id heeft nog wel QuakeWorld uitgebracht, een gratis Quake aanvulling speciaal gemaakt voor internet play. Voor wat, hoort wat, zullen ze bij id gedacht hebben. De Quake gemeenschap wacht inmiddels gespannen het vervolg, Quake 2, af. De eerste screenshots zijn her en der op het Net al te bewonderen. Quake 2 zal in december uitkomen.
Rest de vraag wat er met Quake en de Quake community gaat gebeuren. Een mogelijk route is dat Quake net als voetbal ook een kijksport wordt. Bij QuakeWorld bestaat reeds de optie om in spectator mode een deathmatch te volgen. Ik zie Mart Smeets al zitten op zondagavond: "Goedenavond dames en heren, we hebben een lekker gevuld programma voor u vanavond. We beginnen zo direct met uitgebreide samenvattingen van Sqeletons With Style thuis tegen Sinister Ministry en Black Light op bezoek bij SUX. Evert ten Napel geeft het commentaar."
PS: Een overzicht van Nederlandse Quake servers, clans en een agenda voor Quake parties vind je bij: http://sdc.wtm.tudelft.nl/nlquake/.
Erwin van der Zande
[gepubliceerd in PC Zone Benelux 1, oktober 97]