De bel is gebarsten, de investeerders zijn nat gegaan en uitgevers zijn blij dat de hype voorbij is. Maar dat mag de pret online niet drukken. Het publiek maakt nog steeds volop gebruik van internet. En is blijven doen wat het altijd al deed: zichzelf en elkaar vermaken. Mailen, surfen, chatten, gamen, mp3's downloaden en porno bekijken. De jongste rage is funshoppen. Knippen en plakken waarbij de Pritt-stift is vervangen door Photoshop.

Funshoppen is het bewerken van een foto of een andere afbeelding opdat die grappig wordt. Althans, dat is doorgaans de bedoeling. Populair is het maken van parodieën. Een bekend recent voorbeeld is het plaatje, kort na het vallen van het controversiële kabinet Balkenende, waarop de premier is te zien met een blauw oog - nep! - tegen een azuurblauwe achtergrond en daaronder de slogan "Ben gevallen". Een actuele grap in de stijl van de reclamecampagnes van belbedrijf Ben. De grap zit 'm uiteraard in het feit dat Ben nooit zo'n advertentie zou maken. Dat zou te ver gaan.

Op internet heeft men daar niet zo'n last van. Internet is immers geen massamedium maar een medium van de massa. Hoe fouter of ranziger de humor, des te beter. Waar de kantoorhumor ophoudt (de baas kan het velletje op het prikbord ook zien) gaat internet verder. Niet verwonderlijk dat het funshoppen zijn oorsprong kent in het bewerken van pin-ups en pornoplaatjes. Op het lichaam van een onbekende (vrouw meestal) is het gezicht geplakt van een bekende. Net echt!

Opvallend is dat de kwaliteit van de bewerkingen bij het funshoppen nauwelijks een rol speelt. Het is Photoshoppen met Franse slag. Alleen het resultaat telt. Een foto van een nogal corpulente medewerker in de keuken van een fastfoodrestaurant die helemaal onder de mosterd zit, toont het gezicht van Leefbaar Nederland lijsttrekker Haitske van der Linden. Haar hoofd met onderkin is overduidelijk superimposed maar dat maakt niet uit. De foto kietelt. De maker heeft gescoord.

Dit verschijnsel wordt aangemoedigd door de diverse 'wedstrijden' die op internet plaatsvinden. De bekenste zijn PhotoShop Contest, Worth1000 en de Foto Fuck Vrijdag bij weblog Retecool. Waar bij Worth1000 nog wel enige artisticiteit valt te bespeuren, of pogingen daartoe, daar zie je bij Retecool bij wijze van spreken de lijmklodders nog langs de foto's druipen. Bassie & Adriaan kregen ervan langs, Emile Ratelband, lijflogster Charis, noem maar op. Amateuristisch ja, maar dat is het publiek ook.

Niet dat professionals er vies van zijn. Een bekend voorbeeld is de foto van een gearresteerde OJ Simpson op de cover van het gerenommeerde Time magazine in 1994. De foto is bewust donkerder gemaakt dan het origineel, dat op de cover van Newsweek stond, waardoor Simpson schuldig leek.

Inmiddels kan iedereen foto's bewerken. Niet altijd even mooi maar een kniesoor die daar op let. De doehetzelfers hebben de tools, het medium en de grootste lol.

Erwin van der Zande

[gepubliceerd in Torch 55, maart 03]