Het gaat niet goed met breedband internet. Aanbieders van toegang erkennen dat er problemen zijn. Makers van content blijven hopen op betalende gebruikers. Op het eerste oog is er sprake van aanloopproblemen. Een tijd van vallen en opstaan. Het werkelijke probleem ligt dieper. Breedband internet is onbetaalbaar.

Breedband is de belofte van een internet waarlangs tegen hoge transfersnelheden veel data aan veel mensen tegelijkertijd kan worden verstuurd. Een volwassen medium waarop de internetindustrie definitief zal gaan bloeien en kunnen oogsten, zo luidt de jubelgedachte. Miljarden worden geïnvesteerd om de capaciteit van netwerken te verhogen en om breedband diensten te ontwikkelen, aangemoedigd door voorspellingen zoals recentelijk van de Gartner Group die heeft berekend dat het gemiddelde breedband huishouden in 2006 een factor twintig meer online zal uitgeven dan het huidige inbel-gezin. Het is nog maar de vraag of die miljarden worden terugverdiend.

Internetverkeer kost namelijk geld. Toegangproviders betalen netwerkproviders die de grote backbones beheren voor de verbindingen met internet. Ook toegangproviders met hun eigen netwerk in Nederland zoals de kabelbedrijven betalen voor de verbindingen met de rest van de wereld. Deze kosten lopen op naarmate er meer dataverkeer over die verbindingen plaatsvindt. Hoe groter het publiek, des te duurder internet wordt. Een wezenlijk verschil met een medium als televisie. Breedband providers rekenen echter vaste tarieven aan abonnees en adverteren met ‘onbeperkt internet’. Gebruikers die met Napster veel MP3 muziek vanaf computers uit de Verenigde Staten downloaden en veel dataverkeer genereren, zijn daarmee dure klanten. "De meerderheid gedraagt zich vrij normaal," zegt UPC woordvoerder Joe Simmons met schore stem. "Het is wel zo dat mensen met breedband internet ook meer van internet gebruik maken. Het gebruik neemt toe maar ik wil het niet excessief noemen." Zodra breedband gebruikers meer breedband content zoals hoogwaardige streaming video op internet zullen aantreffen en opzoeken, zal het dataverkeer nog verder toenemen en daarmee de kosten. Een bottleneck? Simmons: "We hebben veel gebruikers nodig. Alleen dan blijft breedband voor ons rendabel."

"Breedband bestaat eigenlijk nog niet," stelt Hans Leemans, directeur van de branchevereniging voor providers NLIP. "De kabel wordt beschouwd als breedband maar is in de praktijk vergelijkbaar met een snelle analoge verbinding." Casema directeur Henk de Goede erkende recentelijk in het TROS-programma Radio Online dat de internetdienst Wanadoo van het kabelbedrijf traag is en met verouderde technologie werkt. Chello van UPC halveerde de snelheid van het kabelnetwerk toen het voorloper A2000 overnam en stelde limieten aan de hoeveelheid dataverkeer die een gebruiker mag genereren. Leemans: "Tweerichtingsverkeer op de kabel heeft kabelbedrijven genoodzaakt tot extra investeringen die ze niet begroot hadden. Je ziet dat ze het idee van breedband verlaten. Het aanbod en het transport zijn nog te duur."

Een alternatief op de kabel is ADSL, de troef van de telecombedrijven. ADSL maakt gebruik van de gewone koperen telefoonlijn maar kan door geavanceerde techniek enorme hoeveelheden data aan. De bandbreedte is nog breder dan die van de kabel. Nog geen reden om te juichen overigens. Hans Leemans van de NLIP: "ADSL heeft de potentie maar wordt beperkt gehouden." Cistron gooit hoge ogen met zijn ADSL abonnement, momenteel alleen nog beschikbaar in Rotterdam-West. De toegangprovider belooft snelheden die twee maal zo hoog zijn als het snelste ADSL abonnement van concurrent Xs4all die op het Mxstream netwerk van KPN is aangesloten. Leemans: "Cistron heeft een eigen netwerk aangelegd naast dat van KPN en heeft geïnvesteerd in een techniek die streaming media beter toelaat. Door enerzijds de kosten van het netwerk meer zelf in de hand te hebben en anderzijds efficiënte technologie te gebruiken is het business model van breedband haalbaar." Volgens Yen-Li Kamphorst van Cistron wordt het voor providers zonder eigen netwerk moeilijk en knijpt KPN zijn breedband dienst af. KPN woordvoerder Bram Oudshoorn bestrijdt dit. "Wij knijpen Mxstream niet af. Wij moeten in deze fase voorzichtig opereren. Wij kunnen alleen maar snelheden aanbieden die we kunnen garanderen. Wij hebben erkend dat er problemen zijn. Daar wordt ook aan gewerkt." Hij ontkent dat Mxstream wordt afgeknepen omdat de dienst anders te duur zou zijn. "Er zit vooralsnog een goede business case aan." Oudshoorn haalt zijn bestuursvoorzitter aan die stelt dat additionele inkomstenbronnen nodig zijn voor een gezond bedrijfsmodel voor breedband: advertenties, online winkelen en vooral content waarvoor mensen betalen.

Echt solide is dat bedrijfsmodel niet. Voorbeelden van content waarvoor internetgebruikers bereid zijn apart te betalen zijn op een hand te tellen. Daar komt bij dat het aanbieden van breedband content momenteel nauwelijks terug te verdienen is. Een populaire site, hoe goedkoop de content ook is gemaakt, kost de maker alleen maar geld. Een rekenvoorbeeld van ‘new economy magazine’ Industry Standard: een videostream van drie minuten via 300 kbps kost een contentprovider aan dataverkeer circa 150 gulden per duizend views om via internet uit te zenden. De advertentie-inkomsten uit de meegestuurde commercial van twintig seconden liggen bij eenzelfde bereik rond de tachtig gulden. Als de kosten twee keer zo hoog zijn als de baten, dan is het einde oefening. Ook in de nieuwe economie.

Er bestaan mogelijke uitwegen. "Het aanbieden van eigen content lukt alleen met een offline variant ernaast zoals een tijdschrift of een televisieprogramma," meent Ruud Smeets, commercieel directeur bij Newconomy dat in zowel toegang- als contentproviders participeert. Henk-Jan Engelhardt van het facilitaire NOB Nieuwe Media gelooft heilig in zulke combinaties: "Voor televisieproducenten is het niet duur een internet spin-off te maken. Maar veel breedband content is er nog niet. De eerste stappen worden nu gezet onder meer door de omroepen." Dit scenario zou betekenen dat alleen traditionele uitgevers en televisie-omroepen zich de produktie van breedband content voor internet kunnen permitteren.

Breedband provider @Home zoekt de oplossing dichter bij huis. "Bandbreedtekosten kun je het beste beheersen door zoveel mogelijk op je eigen netwerk te plaatsen. Als mensen bijvoorbeeld veel software downloaden bij Tucows, dan sluiten wij daar een overeenkomst mee. Zelfde geldt voor onze video feed van de BBC, FoxTV en SBS6. Wij plaatsen hun filmpjes op ons netwerk. Zo lang je mensen binnen je netwerk houdt, dan houd je genoeg over aan abonnementsgelden. Als je dat niet doet, dan ga je op den duur geheid voor de bijl." @Home hoofdredacteur Marcus Polman pleit voor narrowcasten: een specifieke doelgroep bedienen met relevante content. "Je moet niet de massa willen bereiken. Dan blijven de kosten ook beter beheersbaar." Breedband internet staat onder druk. Van zijn eigen succes.

Erwin van der Zande

[gepubliceerd in de Volkskrant, 27 oktober 00]