Even geduld, a.u.b. Te midden van alle tumult rondom Internet is het nog steeds het medium televisie that runs the show. De man achter de schermen die daar, wat de Lage Landen betreft, bijna eigenhandig de kiem voor heeft geplant, heet Erik de Vries (83). Als jongen van 18 jaar begonnen als technicus in het zenderlaboratorium van Philips, heeft hij de zestigjarige geschiedenis van televisie van dichtbij meegemaakt. Sterker nog, hij heeft het medium tot leven geroepen. 'Na de bouw van een iconoscoop naar model van de uitvinder Zworykin hadden we in het lab in Eindhoven onze eerste televisiezender. Dat was in 1935. De technici zaten verrukt naar de eerste testplaat te kijken en constateerden dat je bij 405 beeldlijnen een net iets scherper beeld had dan bij 180.' Zittend in zijn werkkamer, starend door het raam met de blik naar het verleden gewend, vertelt De Vries zijn verhaal. Zelfs nu nog glinsteren zijn ogen als hij terugdenkt aan die pioniersjaren. Hij is nog altijd verliefd op wat destijds werd ontvangen als technisch wonder. Dankbaar, voor al die keren dat hij 'mocht uitzenden'.
    'Maar de leiding aarzelde aanvankelijk, omdat ik was aangenomen als technicus. Maar wat hadden we nou aan het staren naar een testplaat. Je moest filmen wat er buiten gebeurde, de wereld tonen. Dat is een beeld, dat is televisie.' Uiteindelijk kreeg De Vries toestemming mits hij in zijn vrije tijd zou filmen. 'Vrije tijd? Ik was het liefst 24 uur per dag op het lab.' Op diezelfde middag van het eerste testbeeld kwam De Vries met een idee. 'Ik stelde voor een voetbalwedstrijd te filmen. Met een witte bal uiteraard. Die bestonden toen nog niet. Het werd een geïmproviseerde wedstrijd tussen de ingenieurs en de werkplaatslieden. Maar daar moest eigenlijk een verslag bij en zang. Men vond het maar niks.' De Vries zou als eerste cameraman experimenteren met vorm en inhoud: schimmerspelen, goochelaars, titels, pauzesignalen, enzovoort. Hij had er een neus voor.
    Als missionaris namens het nieuwe medium en Philips werd De Vries de wereld in gestuurd. Londen, Brussel, Boedapest, Belgrado, New York, Jakarta, Boekarest, overal waar hij met die ene camera kwam, waren de mensen verbaasd. 'Een bewegende foto die spreekt!' De Vries moet nu lachen om de eerste reacties van toen. 'Ongelooflijk, huilend zo mooi vonden de mensen het. Ik weet nog wel met de koning van Roemenië. Ik filmde zijn binnenkomst met de camera wat de mensen in de zaal konden volgen op het scherm. Toen hij de deur opende en het licht de zaal binnenviel en de mensen hetzelfde tafereel op het scherm zagen, ging er een grote Aahhh! door de zaal.'
    In de jaren die volgden heeft De Vries voor UNESCO gewerkt, TELEAC ('tele-academie') opgezet, de eerste tests met kleur gedaan, meegewerkt aan Eurovisie, en is directeur van de IKON geweest. Zijn laatste uitzending was in 1985. En nieuwe media? 'Ik heb nu zo'n apparaat waar mensen papier doorheen kunnen telefoneren. Is dat e-mail?' Nee, dat is een faxmachine. Iedere generatie zo zijn eigen medium.

Erwin van der Zande

[gepubliceerd in Wave 14, oktober 95]