Meer spam, meer illegale downloads en meer weblogs. Korter kan ik het internetjaar 2002 niet samenvatten. Een saai jaar eigenlijk zonder echte hoogtepunten. Of je moet het gelekte dagboek van twee Utrechtse studenten mee willen rekenen. Zelfs de antitrustrechtszaak tegen Microsoft eindigde in anti-climax. Ergens verrast mij dit niet. De laatste grote wending in de korte geschiedenis van internet stamt uit 2000 en sindsdien is het meer van hetzelfde.

De geschiedenis van internet laat zich volgens mij opdelen in drie tijdperken: de Verlichting (1994-1996), de Verzakelijking (1997-1999) en het Volksvermaak (2000-2002). In de Verlichting stonden de idealen voorop. Het was de tijd van de Digitale Stad, Xs4all en de Digitale Burgerbeweging Nederland. Internet was braakliggend terrein dat met een politieke agenda werd gecultiveerd. Internet zou de wereld gaan verbeteren. Het modem was een toegangspoort naar vooruitgang, op weg naar de nieuwe eeuw. Dit trok veel mensen aan en het gebruik van het medium groeide. Er ontstond een publiek.

Dit trok op zijn beurt commercie aan. Waar een publiek is, valt immers geld te verdienen. Met de intrede van de Verzakelijking veranderde de boodschap van een nieuwe maatschappij in die van een nieuwe economie. Alles zou anders worden, zelfs de manier waarop geld verdiend zou worden. Dit was dermate verwarrend voor veel mensen dat ze de hype maar geloofden. Er werd volop geïnvesteerd in internetbedrijven zonder realistisch winstperspectief. De koersen op de technologiebeurzen boekten record na record. En toen barstte de luchtbel.

De verwachtingen hadden hun band met de realiteit verloren. Het medium werd zakelijk gezien afgeschreven, op een paar opportunistische bulkmailers en gamebedrijven na. Maar het publiek bleef. En zagen zich bij gebrek aan professionals genoodzaakt zichzelf en elkaar te vermaken. Als je toch de hele dag online bent, waarom zou je daar dan geen verslag van doen? De weblog deed zijn intrede en daarmee de vox populi. Linkdumpers, nieuwsjunkies en lijfloggers bieden non-stop verse content. Content van de straat, uit de onderbuik, zo het net op. En tussendoor pompen we elkaars verzameling illegale mp3's over de breedbandverbinding. Internet, het medium voor en door de massa.

Is het tijdperk van het Volksvermaak nu ten einde? Er zijn immers al weer drie jaar voorbij. En zo ja, begint de cyclus dan weer opnieuw? Ik heb eerlijk gezegd geen idee. De tijd zal het leren. De weblogs zullen wel blijven. Want het publiek logt niet uit. Het is gewend geraakt aan het gemak van internet. Misschien is de toekomst van internet meer mobiel. In handen van telecombedrijven die het volk bieden wat het wil: plaatjes mailen. Of het idealisme ooit nog terugkomt? De enthousiaste verhalen rondom WiFi doen er in elk geval aan terugdenken. Draadloos internet voor iedereen! Binnen en buiten. Ironisch genoeg wil het Amerikaanse ministerie van defensie, de initiator van internet eind jaren zestig, deze ontwikkeling aan banden leggen uit veiligheidsoverwegingen. Misschien is de cirkel nu rond. En kan het net eindelijk volwassen worden.

Erwin van der Zande

[gepubliceerd in WebWereld magazine, januari 03]