De proefperiode van het eerste online betalingssysteem in Nederland, I-Pay, zit erop. Interpay, de verantwoordelijke organisatie namens de banken, is tevreden. I-Pay is veilig en een ruime meerderheid van de tienduizend participerende consumenten vindt het systeem 'gebruiksvriendelijk'. Er zijn echter ook klachten. Winkeliers hebben weinig klandizie, kopers weinig keuze. De kassa werkt maar de schappen zijn nagenoeg leeg.

'Ik vind het dom dat er zo weinig is aangeboden, terwijl er zo veel grote partijen aan mee doen,' zegt Marco de Koff, mede-eigenaar van de CD Teleshop. Weinig aanbod betekent weinig klanten. Gedurende de acht maanden die de proef duurde, is omgerekend minder dan één betaling per persoon verricht. Gebruikers klagen vooral over de geringe keuze en de dure prijzen. Dat was te verwachten met maar veertig aanbieders. 'De opzet was uit elke branche een winkel te laten participeren,' licht Interpay-woordvoerster Yvonne Kersten toe. 'Het was een proef. En die proef is geslaagd. I-Pay is nu een operationeel systeem waar iedereen gebruik van kan maken. Er komen binnenkort circa dertig bedrijven en winkeliers bij die I-Pay accepteren. Het moet groeien.'

De winkeliers konden vooral leren. Want niet iedereen had al ervaring met internetklanten. De Koff van de CD Teleshop had die ervaring wel maar maakte toch een paar fouten. 'Het meest vervelende is dat mensen direct betalen. Wie direct betaalt, wil direct zijn produkt ontvangen. Dat gaf soms problemen. Sommige cd's hebben we namelijk niet op voorraad en moeten uit het buitenland komen. Gelukkig toonden de meeste mensen begrip. Op een grotere schaal mag zoiets natuurlijk niet gebeuren.' Op de site van de CD Teleshop kun je aardig kopen maar niet echt winkelen. Een beetje rondneuzen, is er niet bij. 'Mensen weten meestal al wat ze willen,' stelt De Koff vast. Het zijn met name produkten van constante kwaliteit en makkelijk vergelijkbare produkten, die zich goed voor online verkoop lenen. Jacob Artinian van Pizza Donna heeft geleerd dat mensen hun pizza best via internet willen bestellen, maar liever aan de deur afrekenen. 'Ik heb maar een of twee mensen gehad die met I-Pay betaalden. De rest bestelt alleen via internet.'

I-Pay kent een belangrijk nadeel: het werkt alleen in Nederland. 'Daarom zullen wij de mogelijkheid tot creditcard betalingen in I-Pay integreren,' aldus Yvonne Kersten van Interpay. Daarvoor zal I-Pay moeten overstappen op een ander beveiligingsprotocol: het Secure Electronic Transaction protocol, de stille standaard voor internationaal betalingsverkeer via internet. Aanstaande zomer zal het al mogelijk zijn om een creditcard via I-Pay te gebruiken, zij het alleen voor binnenlandse betalingen. In het najaar van 1998 gaat I-Pay internationaal.

Met of zonder creditcards, I-Pay blijft een systeem met eenrichtingsverkeer. Je kunt alleen geld uitgeven en niet ontvangen. Met e-cash kan het beide en bovendien nog anoniem ook. Het is wat dat betreft jammer dat tijdens de voorbereidingen van de proef de onderhandelingen met Digicash zijn vastgelopen om e-cash in de proef mee te nemen. Kersten sluit voor de toekomst niets uit: 'I-Pay is een eigenlijk een portemonnee waar je allerlei betalingsmiddelen in kunt stoppen: contant geld, cheques, pinpas, creditcard, chipknip. Al deze dingen kunnen aan I-Pay worden gekoppeld.' Nu alleen de winkels nog.