door Erwin van der Zande
27:05:97
De Japanse speelgoedfabrikant Bandai heeft er in vier maanden vier miljoen van verkocht en kan de vraag amper aan. Op 1 mei startte de verkoop in de Verenigde Staten en inmiddels is het hier in Nederland bij Intertoys verkrijgbaar. Het gaat hier om het ei van Bandai: Tamagotchi (vrij vertaald 'beminnelijk ei'). De opvolger misschien van Rubik's Cube? Niet echt. Tamagotchi is een synthetisch huisdier dat leeft op een LCD-display omhuld door een plastic ei. Een ei dat de aandacht voor artificial life nieuw leven in zal blazen.
Artificial Life (AL) is een jonge wetenschappelijke discipline met wortels in de biologie en de wiskunde, waarbij de computer als medium wordt gebruikt om leven en de evolutie van levensvormen na te bootsen. Het doel van de studies is om onder deze unieke omstandigheden het inzicht te vergroten in het 'normale' leven, het leven zoals wij dat reeds kennen. En om de opgedane ervaring toe te passen op bijvoorbeeld computertechnologie. Want zou het niet heerlijk zijn wanneer een tekstverwerker als Microsoft Word zich net als een levend organisme zou aanpassen aan zijn omgeving (lees: gebruiker)?
AL brak mid jaren tachtig door toen de Amerikaanse bioloog Tom Ray, ooit begonnen met het bestuderen van mierenkolonies op Costa Rica, een opmerkelijk evolutie programma schreef: Tierra. Ray schiep kunstmatig leven met een enkel wezen dat hij '80' noemde - het aantal bytes aan programmacode. Het wezen plantte zich voort door ongebruikte RAM-blokken van eveneens 80 bytes op de computer te zoeken en die te vullen met een kopie van zichzelf. Hoewel de computer binnen no-time gevuld was, had Ray nog geen leven gesimuleerd. Oneindig klonen is namelijk geen natuurlijk proces. Ray had zijn wezen daarom twee kenmerken meegegeven. Niet elke kopie zou identiek zijn of even sterk. Ray creëerde hiermee, zoals Kevin Kelly in Out of Control het samenvat, variatie en sterfte. Nadat Ray de computer een nacht aan had laten staan, was 80 verdwenen. Verdreven door nieuwe wezens die productiever waren of parasiteerden. Het kleinste wezen bestond uit 22 bytes code. Voor Ray was het achteraf onmogelijk het wezen te herleiden uit het oerwezen. Wat de mens niet kon en waar de natuur miljoenen jaren over deed, gebeurde in Tierra in een paar uur.
AL software kent echter een nadeel. Het is oersaai. Zodra kunstmatig leven eenmaal in gang is gezet, staat de mens verder buitenspel. Wetenschappelijk gezien is dat natuurlijk juist de bedoeling, maar de lol is er dan wel vanaf. Dat geldt ook voor TechnoSphere II, een online AL-tegenhanger van Biosphere 2 waar inmiddels 90.000 mensen een virtueel wezen hebben rondhobbelen. De mijne - een planteneter genaamd chewie - overleed vorige week in een gevecht met een bloeddorstig roofdiertje. Ingrijpen kan niet. Het leeft in een wereld waar je niet bij kunt. Niet verwonderlijk dat AL software met virtuele huisdieren zoals Oddballz en Creatures enorm aanslaat. Bandai ging nog een stap verder en haalde AL uit de computer en stopte het in je broekzak.
Op het eerste oog zijn de plastic eieren geinig kinderspeelgoed. Totdat je leest dat half Tokyo, waaronder opvallend veel volwassenen, er mee rondloopt. Misschien wel omdat het bijna net zo leuk is als een echt huisdier - of een kind. Een tamagotchi moet namelijk goed verzorgd worden. Eten geven als het honger heeft, vaccineren in geval van een griepje, ermee spelen wanneer het aandacht nodig heeft en de boel opruimen na een grote boodschap. Laat je het links liggen, dan gaat het wezentje dood. In Japan tenminste, want in de Amerikaanse versie vliegt het zogenaamd weg. De dood van een tamagotchi is overigens niet definitief. Er zit een reset-knop op. Kunstmatig leven kent zo zijn voordelen. 
