door Erwin van der Zande
26:08:97
De pers was lekker gemaakt met een persbericht, waarin stond aangekondigd dat het bedrijf Sexonix op de Toronto Christmas Gift Show journalisten een exclusieve demonstratie zou geven van een geavanceerd virtual sex systeem. Een hot item in 1992. Eenmaal aangekomen op de beurs bleek de stand leeg. De Canadese autoriteiten hadden het materieel in beslag genomen wegens obsceniteit, aldus een woordvoerder van Sexonix. Lokale televisiereporters pikten het verhaal op, gevolgd door radio en de kranten. Binnen 24 uur vloog het nieuws van de inbeslagname de wereld rond.
Niets bijzonders tot zover, er staan wel vreemdere verhalen in de krant, behalve dat het bedrijf Sexonix helemaal niet bestond, evenals het virtual reality materieel. De hele happening op de beurs was een hoax. Bedrog met een knipoog, een grap met een boodschap. En de 'dader' was niemand minder dan media hoax artiest Joey Skaggs. De man die zelfs CNN voor de gek hield met een intelligent computerprogramma - genaamd Solomon - dat feilloze oordelen zou kunnen vellen in beladen rechtzaken zoals die van OJ Simpson.
Een van de bekendste en meest recente hoaxes is de video waarop te zien is hoe een look-alike van wijlen prinses Diana en haar voormalige minnaar James Hewitt in hun ondergoed paardje rijden. De Britse tabloid The Sun hapte en maakte er een exclusieve coverstory van. Een dag later bood de hoofdredacteur van de Sun aan alle 11 miljoen lezers zijn verontschuldiging aan en kopte concurrent The Daily Mirror: "Fake!"
Een hoax of prank is geen nieuw verschijnsel. Iemand een loer draaien bestaat al sinds mensenheugenis. Maar met de komst van moderne massamedia diende zich een tot dan toe ongekend groot podium aan. De tv en de voorpagina van de kranten en bladen zijn voor de prankster als het canvas voor een schilder. Een podium waarop middels een pratical joke een boodschap wordt gecommuniceerd. Soms maatschappij-kritisch, soms poëtisch, maar altijd om de ontvanger scherp te houden.
Wil een hoax slagen, dan dient ie te worden ontmaskerd. Het publiek moet op de hoogte zijn van het bedrog. Op het Net blijkt dit een moeizaam proces. Een goed voorbeeld is het zogenaamde Good Times e-mail virus. 'Good Times' begon in november 1994 als elektronische kettingbrief. Een onbekend persoon, die de verspreiding van de kettingbrief op ludieke wijze trachtte te boycotten, stelde een alarmerend bericht op dat het Good Times mailtje een virus zou bevatten. Een ontvanger van het bericht kreeg het advies mailtjes getiteld Good Times direct te wissen en de waarschuwing naar zoveel mogelijk kenissen en vrienden door te sturen.
De Good Times kettingbrief bestaat al lang niet meer, maar de waarschuwing waart ondanks weerleggingen nog steeds rond op het Net. Ironisch genoeg op een veel grotere schaal dan de oorspronkelijke kettingbrief. Er is altijd wel een newbie op het Net die niet op de hoogte is en het bericht doorstuurt. De hoax is een mythe geworden die zich moeilijk laat uitroeien. Niet in de laatste plaats omdat Good Times een hele goede hoax is. Seks, eten en pijn zijn ideale onderwerpen voor een hoax. De pijn is hier de dreiging van een virus die jouw computer ontregelt. De vraag of e-mail inderdaad een virus kan overbrengen (het antwoord is ja, maar alleen via attachments) is niet relevant. Zo lang het geschetste gevaar maar aannemelijk is. Good Times is nog lang niet ontmaskerd en dat is misschien maar goed ook. Sommige hoaxes zijn te mooi om niet waar te zijn. 